Co roku w Polsce diagnozuje się około 15 tysięcy nowych przypadków raka prostaty, a około 4-5 tysięcy pacjentów umiera na ten rodzaj zmian nowotworowych. Rak prostaty stanowi obecnie piątą najczęstszą przyczynę śmierci wśród Polaków. Jest to bardzo niepokojące zjawisko, ponieważ okazuje się, że rak prostaty jest całkowicie uleczalny, musi być tylko wykryty wystarczająco wcześniej. Widać więc jak ważną rolę pełni tu profilaktyka. Do tego badanie prostaty, czyli PSA jest naprawdę proste.
PSA, z angielskiego Prostate Specific Antigen, to swoisty antygen sterczowy, a mówiąc prościej: antygen gruczołu krokowego. Antygen ten jest białkiem produkowanym przez komórki nabłonkowe gruczołu krokowego. Oznaczenie jego poziomu jest bardzo istotne, bo pozwala na wykrycie choroby na wczesnym etapie jej rozwoju, dzięki czemu leczenie jest bardziej efektywne. I nie mówimy tu tylko o raku prostaty, ale także innych chorobach. Z uwagi na fakt, że białko to obecne jest w surowicy krwi, jego stężenie można określić podczas zwykłego badania krwi. Wykonanie badania nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania, skierowania od specjalisty ani bycia na czczo. W przypadku pacjentów po przebytej chorobie nowotworowej obserwacja poziomu swoistego antygenu prostaty pozwala cały czas kontrolować stan ich zdrowia.
Jak już wspomnieliśmy, test PSA jest wykonywany na podstawie laboratoryjnej oceny próbki krwi, a w połączeniu z oceną prostaty w badaniu przez odbytnicę (DRE) może pozwolić na podstawowe określenie konieczności dalszej diagnostyki w kierunku raka prostaty. Test PSA wbrew częstej opinii nie jest badaniem przesiewowym, czyli nawet jeśli PSA jest podwyższone, nie jest to jednoznaczne, z tym że dana osoba wymaga leczenia z powodu raka prostaty. Natomiast jest to ważna informacja w kontekście dalszej diagnostyki. Warto też zaznaczyć, że test PSA nie ma jasno określonych norm. Interpretację wyniku należy każdorazowo pozostawić lekarzowi. Często przyjmuje się za górną granicę stężenie 4ng/ml, ale nawet niższe wartości rzędu 1-2ng/ml mogą wymagać czujniejszej obserwacji u osób młodych oraz obciążonych dziedzicznie nowotworem stercza.
Musimy pamiętać, że badać nie należy się wyłącznie wtedy, gdy zaobserwuje się symptomy choroby, lecz regularnie dbać o swoje zdrowie. Rak prostaty może rozwijać się w ciele mężczyzny nawet przez kilka lat, nie dając żadnych objawów. Dlatego istotna jest profilaktyka, o której wspominaliśmy na początku. Zatem badać powinien się każdy mężczyzna, a badanie PSA powinno być wykonywane w szczególności u mężczyzn powyżej 40 roku życia. To właśnie od tego wieku znacząco wzrasta ryzyko zachorowania na raka prostaty. Ważne też, aby badanie takie wykonywały regularnie osoby, które są obciążane genetycznie, to znaczy takie, u których w rodzinie pojawił się wcześniej ten rodzaj nowotworu. No właśnie, regularnie, czyli jak często? Zalecane jest, aby badanie PSA przeprowadzane było przynajmniej raz w roku oraz na każde zalecenie lekarza. Panowie, do dzieła!
Wróć